Katedra Historii Filozofii

Instytut Filozofii UKSW
ul. Wóycickiego 1/3
01-938 Warszawa
budynek CEiBI (nr 23), pokój 303

Specjalizacja historii filozofii i jej katedry pełniły swoje zadania w ramach Wydziału Filozofii Chrześcijańskiej od chwili powstania Akademii Teologii Katolickiej od 1954 roku. Charakter specjalizacji, jej badaniom nadawali przez swoje zainteresowania profesorowie kierujący tą specjalizacją.

Ks. prof. dr hab. Kazimierz Kłósak kierował katedrą historii filozofii powszechnej w latach 1954-1956 (w 1957 r. zmieniono dotychczasową nazwę na katedra historii filozofii) będąc zainteresowany głównie problematyką filozofii przyrody. W jego badaniach można by wyakcentować tematykę powiązań między kosmologią i filozofią bytu. Wskazują na nią takie badania nad zagadnieniem roli pierwszej przyczyny i tomistycznego dowodu istnienia Boga z ruchu. Wywołało to polemikę nie tylko pomiędzy filozofami związanymi z KUL ale również z filozofami marksistowskimi (reagowanie np. na prawa dialektyki). Zasięg tych dyskusji obejmował także problem przedmiotu kosmologii i metafizyki. Ks. K. Kłósak kosmologię wiązał z naukami szczegółowymi ale traktował ją jako naukę o rzeczywistości, co wywoływało zachwianie proporcji względem przedmiotu metafizyki. Ks. K. Kłósak uważał, że metafizyka powinna zajmować się bytem w ogóle i nie ujmować bytu konkretystycznie (jednostkowego bytu). Bowiem jednostkowym bytem zajmuje się kosmologia. W tym ujęciu kosmologia stawała się zespołem tez metafizycznych wypełnionych dodatkowo treściami nauk przyrodniczych. Wiązało się to z tezą, że nauki przyrodnicze implikują tezy filozoficzne - metafizyka indukcyjna. Metafizyce o. M. A. Krąpca pozostawiał za przedmiot tylko badanie bytu w ogóle.

Z kolei w latach 1956-1963 prof. Wiktor Wąsik z trudem odtwarzał zasoby archiwalne dotyczące historii filozofii polskiej zniszczone podczas II wojny światowej. Wyniki tych opracowań ukazał w 1959 r. w książce "Historia filozofii polskiej". W latach 1963-1967 katedra historii filozofii nie była obsadzona.

W roku 1967 na kierownika katedry historii filozofii został powołany prof. dr hab. Mieczysław Gogacz. W roku 1983 katedrę historii filozofii przekształcono w trzy osobne, funkcjonujące do dzisiaj katedry: historii filozofii starożytnej i średniowiecznej, historii filozofii nowożytnej i współczesnej oraz historii filozofii polskiej. Kierownikiem katedry historii filozofii starożytnej i średniowiecznej do roku 1997 i p. o. kierownika pozostałych katedr został prof. M. Gogacz.

W 1993 r. kierownikiem katedry historii filozofii nowożytnej i współczesnej został dr hab. Tadeusz Klimski prof. ATK, a w roku 1997 kierownikiem katedry historii filozofii polskiej został dr hab. Stanisław A. Porębski prof. ATK. W ramach specjalizacji historii filozofii realizowano następujące zadania. Prezentowano poglądy wszystkich filozofów Europy, filozofów indyjskich i arabskich skupiając się na dziejach filozofii bytu, antropologii filozoficznej, teorii poznania, etyki, filozofii kultury. Aspektem wyróżniającym tę specjalizację było odnoszenie wszystkich badanych ujęć do klasycznie rozumianej prawdy. Dawało to specyficzną przewagę aspektom metafizycznym we wszystkich ujęciach. Badania te stawały się historią metafizyki, co było zgodne z przyjętą u nas metodą badawczą E. Gilsona. Ten plan realizowały zgodnie ze swoją specyfiką poszczególne katedry. Starano się aby wszystkie analizy i opracowania były związane z badaniem oryginalnych tekstów. W związku z tym zabiegano o studium języków, zarówno łacińskiego, greckiego, arabskiego i sanskrytu. Rozwinęło się studium języka łacińskiego i ułatwiło zwłaszcza rozwój badań nad filozofią średniowieczną. Spowodowało to, że od ATK oczekuje się informacji w filozofii Arystotelesa i św. Tomasza z Akwinu, głównie ich filozofii bytu. Troską otoczono studium paleografii umożliwiające kontakt z rękopisami niepublikowanych jeszcze tekstów. Związano to z wykładem historii tekstów filozoficznych. Wyniki pracy katedr publikuje się w seriach filozoficznych "Opera Philosophorum Medii Aevi", "Textus et Studia Historiam Theologiae in Polonia Excultae Spectantia" i innych. Absolwenci, a głównie pracownicy naukowi uczestniczą w międzynarodowych kongresach filozoficznych w kraju i zagranicą. Wygłaszają tam wykłady naukowe, wchodzą do międzynarodowych towarzystw i zespołów naukowych. Publikują też swoje wystąpienia i prace w polskich i zagranicznych wydawnictwach. Upowszechnia się w ten sposób informacja o osiągnięciach specjalizacji historii filozofii, a tym samym o życiu filozoficznym w Polsce. Należy podkreślić, że kontakty i publikacje powodują kontynuowanie się kontaktów osobistych i często pogłębiają kierunki badań.