Stypendium Lanckorońskich dla prof. ucz. dra hab. Adama Świeżyńskiego z Instytutu Filozofii

Miło nam poinformować, że prof. ucz. dr hab. Adam Świeżyński otrzymał Stypendium Lanckorońskich na rok 2023 na wyjazd i pobyt do Pragi. Temat projektu badawczego: '"Historia divina i historia naturalis. Nauka i religia w myśli Judy Loewa".
Jest to już drugie stypendium Lanckorońskich prof. A. Świeżyńskiego, pierwsze uzyskał w 2014.

Opis projektu:
Tematyka badań dotyczy stanowiska Judy Loewa (Maharal, ok. 1525-1609) w kwestii relacji między naukowym i religijnym obrazem świata. Jego zdaniem wyjaśnienia naukowe i teologiczne (judaizmu) są niewspółmierne i sytuują się na różnych poziomach. W konsekwencji nie powinno być między nimi konfliktu. Każde z nich odnosi się do innego opisu przebiegu zdarzeń, odpowiednio:historia divina i historia naturalis. Choć Loew jednoznacznie nie odrzucał drogi poznania naukowego, wyrażał wątpliwości co do skuteczności współczesnych mu naukowych poszukiwań z powodu rozmaitości naukowych poglądów i wielości proponowanych rozwiązań. Zupełnie inaczej ma się rzecz z wiedzą płynącą z objawienia religijnego, która jest, jego zdaniem, zawsze pewna i dokładna. Konsekwencją tego stanowiska jest uznanie przez Loewa, że wiedza naukowa pozostaje potencjalnie dostępna w równym stopniu wszystkim ludziom, niezależnie od wyznawanej przez nich religii. Natomiast istnieje zasadnicza różnica między Żydami i innymi narodami pod względem ich wewnętrznego, duchowego „wyposażenia”, wynikająca z doświadczeń, statusu i religijnej tradycji Narodu Wybranego. Stanowisko Maharala na temat relacji między rodzącym się w jego czasach przyrodoznawstwem i teologią żydowską wydaje się być z jednej strony wyrazem ekskluzywizmu religijnego i przez to staje się bliskie współczesnym nurtom fundamentalizmu religijnego, a z drugiej strony wyraża dążenie do ścisłego oddzielenia naukowego i religijnego wyjaśniania  rzeczywistości, co w czasach nowożytnych przybrało
postać słynnej i szeroko dyskutowanej zasady NOMA (non-overlapping magisteria) zaproponowanej przez przyrodnika S.J. Goulda. W świetle analizy poglądów J. Loewa podjęta zostanie także próba rozważenia zalet i słabości takiego określenia relacji między nauką a religią oraz jej adekwatności do charakteru współczesnego poznania przyrodniczego  i teologicznego. Zamierzonym efektem przeprowadzonych badań jest przygotowanie monografii poświęconej filozoficznym poglądom Maharala wraz z wypisami z jego dzieł, tematycznie związanymi z tytułową problematyką. Do tej pory w j. polskim nie ukazały się żadne tłumaczenia dzieł Maharala ani ich fragmentów. Nie ma także szczegółowego opracowania na temat poglądów filozoficznych Maharala, w szczególności dotyczących rodzącego się w jego czasach nowożytnego przyrodoznawstwa oraz judaizmu i ich wzajemnych relacji.